Sữa là sản phẩm rất giàu canxi, giàu đạm quý (đầy đủ các axit amin thiết yếu với tỷ lệ cân đối) và chứa nhiều vitamin cần thiết cho cơ thể như vitamin A, vitamin D, vitamin nhóm B… nên đây là thực phẩm bổ dưỡng cần thiết cho tất cả mọi người, kể cả người cao tuổi. Nhưng không phải ai cũng biết sử dụng loại thực phẩm này đúng cách:
1. Không uống sữa thay bữa ăn chínhNgười cao tuổi cần nhận đủ canxi hàng ngày để phòng tránh loãng xương. Mặc dù canxi có trong nhiều thực phẩm khác nhau (cá nhỏ ăn luôn xương, tôm tép ăn cả vỏ, rau xanh, đậu hủ…), nhưng người cao tuổi thường ăn ít hơn lúc trẻ nên lượng canxi đưa vào cơ thể từ chế độ ăn hàng ngày sẽ không đủ, trong khi đó nguy cơ loãng xương của họ lại cao. Canxi từ sữa rất dễ hấp thu nên người cao tuổi cần uống sữa thường xuyên mỗi ngày (khoảng 1 – 2 ly) để bổ sung canxi cho cơ thể, giúp phòng tránh loãng xương.Tuy sữa là thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhưng chỉ có thể bổ sung như là bữa phụ chứ không thể thay thế cho bữa chính hàng ngày được vì sẽ mất cân đối do sữa không có đủ những dưỡng chất khác mà cơ thể cần như chất sắt, kẽm, chất xơ, một số vitamin… Nếu chỉ uống sữa mà không ăn bữa chính sẽ không thể đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng cho cơ thể. Trong trường hợp ăn kém hoặc đau ốm, cần chia nhỏ bữa ăn (ăn ít và nhiều lần), sử dụng thêm các loại thực phẩm cao năng lượng, kết hợp tăng số bữa phụ (uống sữa hoặc các thức ăn phụ bổ dưỡng và dễ tiêu hoá khác).2. Không uống sữa trước và sau khi uống thuốcCác chất khoáng trong sữa như canxi và magie phản ứng hóa học với thuốc, ảnh hưởng đến sự hòa tan và hấp thu thuốc. Do vậy, không nên uống sữa trước và sau khi uống thuốc 1h. Không nên kết hợp trà và sữa. Uống một ly sữa nóng trước khi ngủ sẽ như có một liều thuốc an thần tự nhiên, giúp bạn có giấc ngủ ngon. Tryptophan có trong sữa chính là chất đóng vai trò an thần tự nhiên này.
3. Chọn sữa tuỳ tuổi, tuỳ bệnhThông thường sữa cho trẻ em và người bình thường là dạng sữa nguyên kem, chất béo của sữa là chất béo no nguồn gốc động vật nên sẽ chứa nhiều cholesterol không thích hợp đối với người già nếu uống thường xuyên mỗi ngày. Tuy nhiên đối với người gầy, không có bệnh mãn tính không lây như: rối loạn lipid máu, cao huyết áp, đái tháo đường… và chế độ ăn rất ít thực phẩm nguồn gốc động vật chứa nhiều cholesterol (thịt heo, thịt bò, mỡ…) thì uống loại sữa này vẫn được.Việc chọn loại sữa nào còn phải tuỳ thuộc vào tình trạng sức khoẻ của từng người. Đối với những người mắc bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường thì nên chọn loại sữa không béo, không đường. Lượng sữa uống mỗi ngày sẽ phải cân đối với các thực phẩm khác để bảo đảm đường huyết ổn định. Người chỉ bị viêm khớp thì có thể vẫn uống được sữa hơi béo, hơi ngọt nếu thích. Tuy nhiên, cần lưu ý đối với người thừa cân, béo phì nếu dùng sữa béo, ngọt sẽ làm tăng cân nhanh chóng và sẽ tăng sức chịu đựng đối với các khớp chịu sức nặng cơ thể như khớp háng, khớp gối, khớp cổ chân nên sẽ khó điều trị khỏi tình trạng viêm và đau khớp.4. Uống sữa đúng cách để tránh tai hoạSữa là thực phẩm giàu canxi ở dạng dễ hấp thu. Chỉ khi nào lượng canxi đưa vào cơ thể quá dư thừa thì mới bị đào thải qua đường thận gây sạn thận. Trường hợp này ít gặp trong chế độ ăn thông thường mà do dùng thuốc canxi liều cao, kéo dài. Do vậy, khi sử dụng nhiều thực phẩm giàu canxi hoặc uống thuốc canxi phòng loãng xương thì cần chú ý uống nhiều nước để phòng sạn thận.Một số người khi uống sữa hay bị đau bụng, tiêu chảy… thường là do cơ thể thiếu men lactase để hấp thu loại đường lactose có trong sữa. Trong trường hợp đó, nên giảm lượng sữa trong mỗi lần uống (có thể dưới 100ml/lần) và tăng dần lên khi thích ứng. Nếu vẫn không tiêu hoá được thì có thể chuyển sang dùng sản phẩm khác của sữa như yaourt, sữa chua, phô mai… hoặc có thể dùng sữa đậu nành.Chia sẻ trên báo Lao động, TS Nguyễn Thị Lâm – Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia - cũng khuyến cáo: “Muốn chọn được loại sữa phù hợp, không chỉ nghe quảng cáo mà nên đọc kỹ nhãn hiệu bao bì. Trên bao bì sữa thường có nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu, là sữa tươi hay sữa bột. Các giá trị dinh dưỡng ghi trên nhãn cơ bản giống nhau. Tuy nhiên, các thông số khác về vitamin, khoáng chất, các dưỡng chất bổ sung như collagen, DHA, taurin, probiotic, chất xơ, đường chức năng palatino có thể khác nhau. Việc đọc và nắm được các thông tin này sẽ giúp bạn chọn được loại sữa phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng, nhu cầu làm đẹp và phù hợp với khẩu vị”./.