Huế từ lâu đã được biết đến như một thiên đường ẩm thực với những món ăn đa dạng, phong phú, từ ăn chính đến ăn vặt, ăn nhẹ. Không chỉ nổi tiếng bởi những món bánh dân dã hay những tô bún chua cay vương vấn lòng người mà cơm xứ Huế cũng là một nét đẹp văn hoá truyền thống.
Cơm là một trong những nét văn hoá phương Đông nói chung và của người Việt nói riêng, bởi vậy mà cơm đóng vai trò quan trọng trong mỗi bữa ăn của người Việt. Người ta có thể ăn bún, ăn phở một vài bữa nhưng không thể thay thế hoàn toàn cho cơm, một phần là bởi nghề trồng lúa nước đã gắn bó với con người Việt Nam từ những ngày đầu của lịch sử, bởi chất lượng no lâu mà gạo đem lại cho cuộc sống con người và cũng bởi tín ngưỡng thờ thần lúa, hồn lúa đã ăn sâu trong tiềm thức văn hoá Việt.
Cơm tôm chua
Tôm chua là đặc sản của miền đất Huế thơ mộng, những con tôm đồng vàng óng được tẩm ướp cùng gia vị để tạo nên món mắm đặc trưng của người miền Trung. Món mắm này có thể liên tưởng đến mắm tôm hay mắm tép của người Bắc Bộ.
Người ta lựa chọn những con tôm sàn sàn như nhau, ngâm với rượu trắng cho sạch rồi đem trộn với tỏi, ớt, măng non, riềng và ủ trong vại sành như muối dưa từ 5 – 7 ngày là có thể đem ra sử dụng. Tôm chua còn nguyên con, vị chua cay của ớt tỏi, ngọt của tôm đồng, ăn kèm với rau sống và thịt luộc là chuẩn vị nhất.Màu trắng ngần của cơm đan xen với sắc đỏ hồng của tôm chua, ăn kèm cùng rau thơm và thịt luộc tưởng chừng là món ăn dân dã nhưng lại rất được lòng người sành ăn.
Đơn thuần chỉ là cơm trắng cùng những nguyên liệu quen thuộc nhưng cơm Âm Phủ đã trở thành thương hiệu của xứ thơ. Món cơm này được phục vụ trong nhà hàng có tên là Âm Phủ với bề dày lịch sử lên đến 80 năm, bởi vậy những người yêu mến đã đặt cho món này là cơm âm phủ.
Món cơm bình dân này trước kia được bán vào ban đêm, dành cho những người công nhân làm khuya và dần dần đã trở thành đặc sản của xứ Huế với hai công thức chính đang được lưu truyền tại Huế và các nhà hàng trên cả nước.
Mặc dù đơn giản, mộc mạc nhưng cơm âm phủ nổi bật bởi nghệ thuật trang trí hài hoà về màu sắc, mùi vị và cả chất lượng.
Cơm trắng trộn với hến xào, rau thơm, tóp mỡ và một bát canh hến rau răm là đủ tạo nên dư vị cho món đặc sản này. Nếu cơm âm phủ là món ăn quen thuộc của dân lao động thì cơm hến là sản phẩm của những người dân làng chài. Những người ngư dân ngày ngày lênh đênh trên mặt nước, nhánh sông, miệt mài ở những đầm, phá để đánh bắt thuỷ, hải sản nuôi gia đình, thu nhập không là bao nên họ dùng hến, ốc để thêm thắt vào bữa ăn của mình còn tôm, cá thì đem bán.
Hến dễ kiếm lại rẻ nên được người dân chế biến thành món ăn kèm thêm gia vị, chính sự sáng tạo đó đã tạo nên một món ăn độc đáo.
Hương cơm nồng nàn được ấp ủ trong những chiếc lá sen xanh mướt, điểm thêm những cánh sen phớt hồng không chỉ đẹp mắt mà còn khơi gợi mọi giác quan. Cơm hấp lá sen ngoài cơm trắng còn có một chút thịt nạc, tôm tươi, giò lụa và vài hạt sen bùi bùi. Cơm sen gợi cảm giác nhẹ nhàng, tinh tế mà có phần tao nhã, là một trong những món ăn tiến vua thời chúa Nguyễn.
Mỗi khi đất trời bước vào mùa hạ, trong cái nắng có phần gay gắt thì người ta lại nhắc nhớ đến món cơm sen như chứa đựng sự tinh tuý của đất trời, của lòng người. Hương sen thơm hoà quyện trong hương cơm bùi là hương thơm của món ăn hay là hương hoa của đất trời xứ Huế.
Cơm sen đẹp, tinh tế trong cách trình bày cuốn hút. Ẩm thực không chỉ còn đơn thuần là nghệ thuật thưởng thức nữa mà đã trở thành nghệ thuật tạo hình ấn tượng.
Cơm chay là đặc sản của miền đất Cố đô u buồn, phảng phất chút man mác, giăng mắc lòng người. Xứ Huế bình yên lắm, xứ Huế là điểm dừng chân của những tâm hồn đang xáo động giữa cuộc đời.
Bạn có thể lựa chọn cơm chay Huế cho một ngày miệt mài tham quan các ngôi chùa sừng sững ở Cố đô, một miếng cơm trắng cùng những món ăn chay tinh tế, đa dạng chắc chắn sẽ khiến bạn lưu luyến nơi đây.
Ẩm thực Huế tựa như một bông hoa sen, càng bóc tách từng lớp thì càng thấy đẹp và khi đã nở bung sẽ mang lại hương thơm dịu dàng, thanh tao đến khó tả, cuốn hút người thưởng thức.